صبر فرمودنِ اعرابی زن خود را وفضیلت صبر وفقر بیان کردن با زن

بى‏اعتبارى دنیا، حق روزى رسان است،

زیر و زبر: مجازا، اضطراب و نگرانى خاطر.

فاخته: مرغى است خاکسترى و طوق دار، شبیه به کبوتر وحشى، خوش آهنگ و دیر آمیز.

نعم المعیل: خوشا کفیل خانواده که اوست.

باز: پرنده یی است که برای شکار تربیت می کنند ومعمولا شکارگر یا شاهی که باز خود را به شکار می برد، آن را روی دست خود می نشاند وپرواز می دهد.

مردار: کنایه از دابستگی های مادی ودنیایی است« الدُّنیا جیفةٌ»

عِیال الله: یعنی همه، نیازمندان یا خانوادهْ خدا هستند. همین‌طور از کوچک‌ترین موجودات تا بزرگ‌ترین آنها همگی خانوار و روزی خوار خوان نعمت الهی‌اند. خداوند در قرآن کریم می‏فرماید: « وَمَا مِن دَآبَّةٍ فِی الأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللّهِ رِزْقُهَا وَیَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا کُلٌّ فِی کِتَابٍ مُّبِینٍ»: هیچ جنبنده‏اى در زمین نیست مگر اینکه روزى او بر خداست! او قرارگاه و محل نقل و انتقالش را مى‏داند؛ همه اینها در کتاب آشکارى ثبت است! [= در لوح محفوظ ، در کتاب علم خدا][1]. این آیه درس اعتماد به نفس، خوش‌بین بودن به زندگی، رهایی از منفی نگری و درس توحید و توکل بر پروردگار است.

حق نعم المعیل: یعنی خداوند بهترین کفیل برای خانوده است.

شوهر به زن می‏گوید: ای بانو، مگر چقدر به در‌‌آمد مادی نیاز داری؟ از این عمر چقدر مانده است! بیشتر آن سپری شده است. انسان خرد‌و‌رز هرگز به کم و زیاد معاش توجه نمی‏‏کند، زیرا مسائل مادی همانند سیل ناپایدار است؛ خواه زندگی به رفاه و آسایش بگذرد و خواه به تنگ‌دستی و سختی. چرا نگاه منفی به زندگی داری. کمی ‏بیندیش، در این جهان هزاران موجود زنده در آسایش و آرامش و بدون اضطراب و پریشانی به حیات مادی خود ادامه می‏دهند. پرندهْ زیبای فاخته و کبوتران را بنگر که چگونه بر شاخساران، خدای تعالی را سپاس و شکر می‏گویند، درحالی‌که روزی شبانه‌شان فراهم نیست. یا بلبل هزار دستان را که همواره حمد و ستایش الهی بر زبان دارد و اعتمادش بر حضرت حق است و به او در رزق و روزی توکل می‏کند و می‏گوید: ای اجابت‌کننده دعا، رزق ما بر توست. پرندهْ جسوری چون باز را بنگر که چگونه از همهْ مردم قطع امید کرده و از آنان روی بر تافته و تنها بر دست شاه، امید بسته است.

در مجموع سخن مرد اعرابی شاملبر دو نکته است: یکى آن که بد و نیک مى‏گذرد و آن چه در گذر است مورث غم نیست، این اندیشه منبعث از ناپایدارى اوضاع است، مذاهب و ادیان نیز براى تحریض بر امور اخروى آن را تایید و تاکید کرده‏اند. دوم، اعتماد بر رزاقى و روزى رسانى حق تعالى، مطابق عقیده‏ى مسلمانان رزق از سوى خدا ضمان شده است و آیات قرآنى [2]دلیل این مطلب است، مولانا احوال مرغان را که هرگز دانه نمى‏اندوزند و روزى مى‏خورند بعنوان شاهد، ذکر مى‏کند، این معنى برگرفته است از حدیث: لو انکم توکلتم على اللَّه حق التوکل لرزقکم کما یرزق الطیر تغدو خماصا و تروح بطانا. (اگر چنان که باید بر خدا توکل کنید شما را روزى مى‏دهد چون روزى رسانیدنش بمرغان که بامداد از لانه‏هاى خود گرسنه پرواز مى‏گیرند و شب هنگام سیر باز مى‏گردند). [3]